Onze bijen
.jpg)
We kennen ze maar al te goed, de zoemende, ijverige bijtjes.
Veelal zijn we er bang voor, maar daar is geen reden toe. Zolang we de bij met
rust laten, zal ze ons ook niks doen. Bijen leven in een volk. De werksters zorgen dat er in het volk één
koningin aanwezig is.
Deze wordt vertroeteld en verzorgd als een koningin. Want,... van
haar hangt het voortbestaan van het volk af. Wanneer de oude koningin minder
eitjes begint te leggen, of meerdere eitjes blijken onbevrucht te zijn;
dan zullen de werksters een nieuwe koningin aanmaken. Zij zullen een
grotere cel bouwen, een koninginnencel. Daarin legt de oude koningin dan haar
eitje. Het is een eitje net zoals de andere, maar vanaf het begin krijgt de
larve die uit het eitje komt koninginnenbrij. Door dit speciaal eten wordt deze
unieke bij nu een koningin. De oude koningin zal even voor de geboorte van de
nieuwe koningin vertrekken met de helft van het volk. We spreken dan van een
zwerm.
Vooral in mei kan je het fenomeen zwermen waarnemen.
Duizenden bijen wriemelen door elkaar in de lucht, middenin de zwerm zit de
koningin. Wanneer zij zich neerzet, komen alle andere bijen als een bol rondom
haar gekropen of hangen ze als een tros aan een tak. Ondertussen zoeken
verkenners een nieuwe woonst voor het zwermende volk. De imker heeft dit
uiteraard niet graag, want, op slag verliest hij zomaar een half volk. Deze bijen
kunnen hem niet meer aan honing helpen.
Naast werksters en de koningin hebben we ook de darren. Ook
zij komen uit
een gewoon eitje, maar dit eitje is niet bevrucht. Wanneer de
koningin te oud is zal de imker dit merken. Het merendeel van de uitkomende broed
zal mannelijk zijn, darren dus. Zij zijn lui en halen geen stuifmeel, zweten
geen was, halen geen nectar. De darren zijn er echter wel nodig want de
koningin moet bevrucht worden. Wanneer ze het daglicht ziet, gaat ze eerst en
vooral haar concurrenten vermoorden. De werksters leggen voor alle zekerheid
immers een aantal koninginnencellen aan. De prima donna blijft alleenheerser in
het volk. Die nieuwe koningin gaat nu de bruidsvlucht aan. Ze schiet de lucht
in en trekt naar een plaats waar de darren samentroepen. Deze plaatsen liggen
vast. De koningin wordt vanaf verre afstand geroken.(Feromonen) De darren
haasten zich om de eerste bij de dame te zijn. De sterkste dar wint het. In de
lucht paren ze.
De dar verliest hierbij zijn geslachtsdeel. Dit betekent
voor de dar de dood. Andere darren proberen vervolgens hun geluk. De koningin
heeft nu zaadcellen voor jaren ver (hooguit 3 jaar!). De darren die terugkeren
leven met het volk mee. Even voor de herfst hebben de werksters er genoeg van
en jagen de darren buiten. Zij die toch binnenraken worden afgeslacht. De
darrenslag is er nodig omdat het volk de honing nodig heeft om te overwinteren.
De eitjes die de koningin legt (tot 2000 per dag), worden in cellen
gelegd. Deze zijn zeshoekig en vormen samen de raat. Rondom de nest met eitjes
zitten de cellen met stuifmeel en daarrond verzamelen ze de honing.
Voeding
Bijen leven van nectar, van de stuifmeel van bloemen en
van andere zoete afscheidingen zoals honingdauw.
De honing is de overwinteringsvoeding voor de volgroeide bijen. De larven
worden grootgebracht met voedersappen. Voedersappen worden door voedsterbijen
geproduceerd en zijn een mengsel van eiwitrijke lichaamseigen afscheidingen van
de voedersapklieren, nectar en stuifmeel.
Tegenwoordig zijn er circa 20.000 bijensoorten bekend,
hoewel het eigenlijke aantal waarschijnlijk hoger ligt. Bijen komen voor op
ieder continent, met uitzondering vanAntarctica,
in alle ecosystemen waarin tweezaadlobbige planten
groeien. Men onderscheidt onder andere eusociale bijen
en solitaire bijen. Hommels behoren
ook tot de bijen, ze kunnen beschouwd worden als bijen met een langere
beharing, waardoor ze in koelere streken kunnen overleven.
Enkele soorten bijen waar je zeker al van gehoord hebt
De honingbij
De honingbij is van alle bijen de bekendste soort vanwege
het algemene voorkomen en de grote aantallen exemplaren. De honingbij wordt
gewaardeerd door de mens vanwege de belangrijke rol als bestuiver van vele
plantensoorten zoals fruitbomen. Daarnaast is de honingbij de belangrijkste leverancier
van verschillende natuurproducten zoals honing, bijenwas, koninginnengelei en propolis.
De honingbij wordt door mensen op grote schaal in kunstmatige bijenkorven gehuisvest voor
productiedoeleinden.
De solitaire of wilde bij
Wilde bijen hebben vaak een heel speciale relatie met hun biotoop.
Soms zijn ze voor hun voedsel (nectar en stuifmeel)
geheel afhankelijk van één soort plant. Dit wordt monofaag genoemd. De actieradius,
het gebied waarbinnen een bij voedsel zoekt, is niet erg groot en mede
afhankelijk van de grootte van de bij. Honingbijen en hommels vliegen op
meerdere soorten planten, polyfaag genoemd, en zijn dus minder afhankelijk van het biotoop.
Een honingbij kan wel 3 kilometer van haar kolonie een voedselplant (drachtplant)
vinden. Wilde bijen vliegen vaak op planten waar honingbijen 'hun neus voor
ophalen'. Het vervoer van het stuifmeel,
eiwitrijk voedsel voor de larven, gebeurt ook per soort verschillend. Enkele
soorten hebben zogenaamde korfjes aan hun achterpoten, anderen hebben lange
haren aan hun buik,waartussen de stuifmeelpollen goed blijven zitten.
Wilde bijen kunnen op heel verschillende plekken hun nest
maken, het verschilt per soort. Vele maken een nest in de grond, soms gewoon
verticaal naar beneden, anderen graven horizontaal in een talud of dijk. Weer
anderen kauwen zelf een nestholte uit in verrot hout of gebruiken
oude kevergangen in
dood hout. Maar ook holtes in stenen muren of holle rietstengels worden
afhankelijk van welk soort als nestlocatie gekozen. Harsbijen bouwen hun eigen
kleine broedcelletje van leem en hars, dat ze van de bomen halen.
Afwerking van de binnenzijde kan met stukjes blad (behangersbij) of met harige vezels van planten (wolbijen), zijdebijen gebruiken een zelfgemaakte vloeistof dat na opdroging een zijdeachtige glans heeft.
Afwerking van de binnenzijde kan met stukjes blad (behangersbij) of met harige vezels van planten (wolbijen), zijdebijen gebruiken een zelfgemaakte vloeistof dat na opdroging een zijdeachtige glans heeft.
Koekoeksbijen
Er zijn ook enkele geslachten die wat betreft de voortplanting profiteren van andere solitaire bijen (broedparasitisme). Zij leggen een ei in het nest van een andere solitaire bij. We noemen ze koekoeksbijen of koekoekshommels.
Er zijn ook enkele geslachten die wat betreft de voortplanting profiteren van andere solitaire bijen (broedparasitisme). Zij leggen een ei in het nest van een andere solitaire bij. We noemen ze koekoeksbijen of koekoekshommels.
Waarom bijen zo belangrijk zijn:
Bestuiving
Tijdens de vlucht blijft het stuifmeel tussen de haren
zitten. De achterpoten, met de stuifmeelkorfjes, laat de bij, tijdens het
vliegen, losjes omlaag hangen.
Door mensen worden bijen gehouden (apicultuur) voor de
productie van honing. Slechts één bijensoort, de honingbij,
maakt honing.
Maar bijen kunnen last krijgen van besmettelijke ziektes
Belangrijke
oorzaken zijn verschillende bijenparasieten die plagen kunnen vormen en een
aantal onbegrepen symptomen die veel bijenvolken hebben doen verdwijnen.
De solitaire bij verdwijnt om
verschillende redenen:
·
Ze vinden steeds minder
plekjes om te wonen
Het verdwijnen van de bij heeft fatale
gevolgen, want ze zijn essentieel voor de bestuiving van bloemen en fruitbomen,
daarom kunt u helpen de bij te beschermen.
Plant bijvoorbeeld deze bloemen:
Of bouw een bijenhuis: Dat kan heel eenvoudig
door gaatjes te boren in een blokje hard hout. De gaatjes moeten zo’n 10 cm
diep zijn en 2 tot 9 mm breed. Maak ze toe aan één kant zodat het niet gaat
tochten in het bijenhuisje. Een bundeltje bamboe werkt ook. Hang het huisje op
een zonnige plek en bevestig het aan een boom, hek of balkon. Zijn er bloemen
in de buurt, dan zullen de bijen er graag komen wonen.
Een belangrijke oorzaak van bijensterfte in Duitsland
is de plaag van de varroamijt(hier op het lichaam van een honingbij).
Colony collapse disorder, in het Nederlands ook wel bijenverdwijnziekte
genoemd, is een fenomeen waarbij alle bijen
van een bijenvolk plotseling verdwijnen. Het fenomeen kan consequenties hebben
voor de voedselproductie omdat de bestuiving
van veel landbouwgewassen door bijen plaatsvindt.
De term colony collapse disorder werd voor het eerst
gebruikt na een grote toename van verdwijningen in Noord-Amerika in 2006. Ook Europese landen,
waaronder Nederland
enBelgië
hebben last van de mysterieuze verdwijning van bijen.
De oorzaak van het verdwijnen van bijen is nog onbekend,
maar als mogelijke oorzaken worden genoemd: de varroamijt,
virussen,
aan milieuverandering
gerelateerde stress, ondervoeding en bepaalde pesticiden. Ook de combinatie van een
virus en schimmels worden getipt als mogelijke oorzaak. Daarnaast spelen
mogelijk factoren mee waarvan de onderliggende oorzaak nog niet bekend is. Zo
is er de ziekte Idiopathic
Brood Disease Syndrome, dat larvensterfte veroorzaakt, en omstandigheden
waarbij er geen of een nieuwe, vervangende bijenkoningin in de korf is. Het wordt
echter vermoed dat het een combinatie van factoren is die de bijensterfte
veroorzaakt.
Ook de straling van mobiele telefoons zou de oorzaak kunnen
zijn van de tanende populatie honingbijen. Straling beïnvloedt zowel gedrag als
de fysiologie van de bijen
Vrij recent:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten